کارآفرینی فرش

موضوع : کارآفرینی فرش

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

پیشگفتار:
در گسترده سرزمین پهناور ایران هنر همواره در وجوه مختلف زندگی ما ایرانیان جریان داشته و بخش مهمی از فرهنگ این مرز و بوم در لابه لای هنرهای ملی آن که بی شک مهمترین آن فرش می باشد نهفته است. فرش که ارتباط تنگاتنگی با خواسته های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیبایی شناسی دارد در طی صدها و شاید هزاران سال شکل گرفته است و از طرفی آمیختگی شدید هنر فرش با فرهنگ های قومی و بومی ویژگی های منحصر به فردی به آن داده است که در دیگر هنرها کمتر می توان سراغی از آن گرفت. متأسفانه در گذر زمان و به خصوص در دوره ی معاصر به دلیلی تغییر در روش زندگی و الگوی مصرف و عدم تبلیغ و توجه کافی به ویژگی های فرش دستباف مناطق استفاده از آن کاهش یافته و ویژگی های قومی و بومی آن دچار آسیب جدی شده است.
شیوه های تولید فرش دستباف از نظر بافت، تکمیل، عرضه و تقاضا هر سال دچار تغییرات و تحولاتی می گردد که بخشی از آن ها ناگزیر از تغییرات و تحولات جهانی، تأثیر طرح جهانی بر صادرات فرش و تحولات منطقه ای می باشد. با توجه به اینکه استان گلستان علاوه بر فرش ترکمن ظرفیت های بافت دیگری با توجه به مهاجرین غیر بومی دارد لذا، این تحقیقات می تواند به تبیین وضعیت جدید بافت و تولید در منطقه کمک نماید. این تحقیق شاید بتواند علاوه بر معرفی موقعیت فرش استان بر تحکیم روابط تولید و صادرات صحه بگذارد و این خود نیز شاید باعث تشخیص کمبودها در زمینه موضوعی توانمندی های تولید فرش در استان گلستان گردد و در استفاده بهینه از امکانات و ایجاد بهره بیشتر مؤثر واقع شود.
 اهداف طرح:
1.    شناسایی جایگاه تاریخی فرش در استان با هدف کسب اعتماد و امتیاز در بازار جهانی فرش
2.    شناسایی تیره های مختلف بافنده و تأثیر بلقوه و بالفعل آن ها در بافت فرش منطقه
3.    برسی آماری جمعیت بافنده به لحاظ توان تولید و عرضه ی فرش منطقه
4.    شناسایی جغرافیایی بافت جهت ساخت تجهیز کارگاه های متمرکز و غیر متمرکز فرش در منطقه ی مورد مطالعه
5.    شناسایی امکانات و تجهیزات تهیه و توزیع مواد اولیه و تأثیر آن بر تولید کیفی فرش دستباف
6.    بررسی راه های بهره وری نیروی انسانی به جهت تولید بهینه و استاندارد
7.    شناسایی و مطالعه ی بازارهای جهانی و منطقه ای جهت صادرات فرش منطقه.
 فصل اول:
موقعیت جغرافیایی استان گلستان
 جغرافیای طبیعی
استان گلستان بین 35 درجه و 57 دقیقه تا 56 درجه و 22 دقیقه و 36 درجه و 30 دقیقه تا 38 درجه و 8 دقیقه عرض شمالی کشور واقع گردیده است. این استان از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به دریای خزرواستان مازندران محدود می شود.
مساحت استان گلستان بالغ بر 7/20437 کیلومتر مربع (3/1 درصد از کل مساحت کشور و به عبارتی رتبه نوزدهم در بین استان ها) است.
این استان از طرف شمال با  جمهوری ترکمنستان 205 کیلومتر مرز مشتکر دارد که 120 کیلومتر آن را مرز آبی رودخانه اترک تشکیل می دهد. (نقشه شماره 1)
استان گلستان محدوده منطقه معتدله شمالی قرار گرفته است که این عامل نقش مؤثری را در اقلیم استان بر عهده دارد. این استان بین رشته کوه های البرز، دشته ای جنوبی کشور ترکمنستان، کوه های استان خراسان و دریای خزر واقع شده است. کوه شاهوار با ارتفاع 3945 متر بلندترین و نقاط ساحل با ارتفاع 26 متر پست ترین نقاط استان می باشد.
آب و هوای استان تحت تأثیر عرض جغرافیایی، ارتفاعات، امتداد رشته کوه های البرز نزدیکی به دریا و بیابان ترکمنستان توده های هوایی و پوشش جنگلی از تنوع زیادی برخوردار است.
استان گلستان به دلیلی برخورداری از شرایط اقلیمی و آب و هوایی متفاوت و به دلیل همجواری با استان های خراسان بزرگ و سمنان که از موهبت های طبیعی کمتر برخوردارند قابلیت جذب مهاجران زیادی را دارد که از عمده مهاجران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهاجران داخلی یا موقت: این نوع مهاجرت ها برای کار و در مدت زمان کوتاه از سال صورت می گیرد از آن جمله مهاجرت روستاییان مینو دشت، رامیان به گرگان، کردکوی، بندر گز و علی آباد را می توان نام برد. مهاجرت آن ها با آغاز درو شالی در مزارع شروع می شود و در مهرماه به پایان می رسد. همچنین مهاجرت روستاییان شهرنشین یا جلگه نشین در فصل گرم به روستاهای ییلاقی و کوهستانی نوع دیگری از مهاجرت است. روستاهای ییلاقی در فصول سرد سال اغلب خالی از سکنه اند یا تعداد کمی جمعیت دارند. برای مثال می توان به روستاهای نواحی کوهستانی مینو دشت، رامیان، علی آباد، گرگان و کردکوی و بندرگز اشاره کرد. از مهاجران فصلی یا موقت می توان به عشایر و کارگران کشاورز اشاره کرد.
مهاجران خارجی یا دائم: از انواع مهاجران دائمی می توان سیستانی های، کاشمری ها، طرودی ها و خراسانی ها، سمنانی ها و .... را نام برد.
مراتع استان گلستان مورد استفاده ی دام های کوچ نشین کرد شمالی خراسان، دامداران سمنان و شاهرود قرار می گیرد.
در فصول سرد سال عشایر زیادی به این استان می آیند به طوری که نزدیک به 5/0 درصد کل جمعیت استان را تشکیل می دهند. این عشایر قشلاقشان را در شهرهای گنبد و کلاله سپری می کنند.
طوایف کرد بیشترین عشایر استان را تشکیل می دهند. ییلاق عشایر کرد کوه های شمالی خراسان در اطراف شهرهای بجنورد، شیروان و قوچان می باشد. اما ییلاق دامداران رمه گردان و زندگی دامداران کوهستانی استان در ارتفاعات البرز می باشد.
در گذشته ترکمن ها کوچ نشین بودند و زندگی ایلی داشتند. گوکلان ها در شرق گنبد تا مرز خراسان و یموت ها در غرب گنبد کاووس تا دریای مازندارن ساکن هستند. در حال حاضر بخشی از آن ها اسکان یافته اند و بخشی دیگر در چادرهایی به نام آلاچیق زندگی می کنند.
تاریخچه:
آثار و اسناد به دست آمده در استان نشانگر آن است که استان گلستان از دیرباز جامعه ای اسکان یافته بوده و قدمت سکونت به 6هزار سال پیش برمی گردد در حقیقت استان گلستان یکی از قدیمی ترین ایالت های ایران و مرکز عمده ترین آریایی ها در شمال ایران بوده است.
استان گلستان در زمان هخامنشیان به بعد به صورت یک ایالت با تشکیلات منظم درآمد. در آن دوران با نام هیرکانی یا هیرکانیا شناخته می شد که از معروفترین ایالت ایران بوده است. زمان ساسانیان به همراه چندین ایالت دیگر در مجموعه سرزمین خورآسان قرار داشت. با ورود اسلام در سده های اولیه آن به خصوص دوران طلایی اسلام و بعد از آن گرگان نقش مهمی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی داشته است.
این ایالت در قرن 7 با تهاجم مغولان ویران گشت پس از آن بر اثر لشکر کشی های امیر تیمور در پایان قرن 7 تا چهاردهم بنام ایالت استرآباد معروف بود.
استان گلستان تا سال 1316 تحت عناوین ایالت یا ولایت گرگان (استرآباد) یکی از تقسمیات مهم کشوری به حساب می آمد. در سال 1316 با توجه به تقسیمات جدید با مجموعه استان های تهران، مازندران، قم و سمنان استان دوم را تشکیل می داد. از سال 1335 به بعد هر یک از مناطق به تدریج به نام های مختلف از استان دوم جدا شدند و استان مستقلی را تشکیل دادند. استان گلستان تا سال 1376 قسمتی از استان مازندران بود. در این سال به صورت استان مستقل ب مرکزیت شهرستان گرگان درآمد.
در حال حاضر (1387) این استان از یازده شهرستان،24 شهر، 21بخش، 50 دهستان، 1061 روستا تشکیل شده است.
 فصل دوم:
نقوش متداول، پیدایش نقوش، تأثیر نقشه در تولید فرش ترکمن
 پیدایش نقوش و فلسفه آن در قالی ترکمن:
صنایع دستی نخستین گلواژه ی میراث فرهنگی بنی آدم است و نقوش آن سرشار از اسرار و رموز و زبان گویای ملت هاست.
هنر و صنعت قالی بافی در بین تراکمه سابقه ای طولانی دارد. از دورانی که دامداری در میان تراکمه رواج یافت همزنان با آن هنر قالی بافی نیز شکل گرفته و معمول گشته است. زنان ترکمن با تلفیق رنگ ها، طبیعت رنگین و دنیای جدیدی را می آفرینند که در اندیشه ی خیالشان راه می یابد. آنان با مهارت و چیره دستی تمام با انگشتان پینه بسته ای که هزاران بار به تیغه ی چاقو سپرده شده و تار و پود های قالی را با خون انگشتان رنگین ساخته اند، افتخار می آفرینند و موجب فخر و جلال و شأن و مقام هنری قوم و قبیله می شوند. قالی بافان ترکمن با ایجاد گؤل های  مختلف شیوه ی زندگی، جهان شناسی، رفتار اجتماعی و اندیشه خواسته های قومی را به نمایش می گذارند.
عشایر ترکمن همراه با رکاب کشیدن در دشت های بیکران به دنبال یافتن مرتع و مبارزه با طبیعت، توجه خود را با قالیچه ها و فرش هایی معطوف و متمرکز ساختند که نقش عمده در زندگی آنان داشت و به همین صورت نیز آنان ارتضای نیازهای زیبایی شناختی خود را به نسل های آینده باقی گذاشتند. البته در میان کوچ نشینان ترکمن فرش یک وسیله ی تجملی و تفننی نیست، بلکه ضرورتی است که فقیر و غنی از آن استفاده می کنند. قالی، قالیچه، پشتی و قارچین، گلیم، خورجین، توبره، جل اسب، جوال و ... که هر یک نشانگر دنیای ذوق و هنر زنان و دختران هنرمند است، که با دست های معجزه آسای خویش آن ها را بر سجاده ها درگاهیهای آلاچیق، توبره و خورجین های سیر و سفر نقش زده اند، انسان دریغش می آید که بر پرده های هزار نقش پا بگذارد و با پشت بی اعتنایی بر پشتی هایشان تکیه دهد. فرش در فرهنگ ترکمن، ریشه در زندگی و بقای شان دارد، فرش ترکمن زاده ی ذهن خلاق و اندیشه ی جستجو گر و دستان ماهر مادران می باشد. مادری که تمامی بار خانواده بر دوشش سنگینی می کند. آلاچیق را برپا کند، گله را بپاید، هیزم جمع کند، پخت و پز کند و بچه تربیت و آموزش های لازم را به آن ها بدهد، و با این مسئولیت عظیم قالی نیز ببافد.
مظاهر طبیعت و آنچه در محیط زیست عشایر ترکمن وجود دراد را می توان به عنوان منشأ نقش هایی پنداشت، که اینک به دست ما رسیده است. این نقوش به صورت اشکال هندسی و تماماً قرینه بوده و شکل استلیزه شده از مظاهر مادی و مظاهر معنوی زندگی عشایر ترکمن بوده اند. علاوه بر آن بسیاری از افسانه ها، باورها و اسطوره ها نیز خود را به صورتی در نقوش نشان داده اند. در واقع در اینجا هنر تجلی گاه ارزش ها، هنجارها و مسائل زندگی و محیط اطراف بوده است.
بطور کلی شکل گیری و نوع صنایع دستی در بین هر جامعه ای در درجه اول متأثر از نیازهای اولیه آن جامعه نظیر تهیه پوشاک، مسکن و سپس مواد اولیه موجود در محیط می باشد.
فهرست مطالب
پیشگفتار:    1
اهداف طرح:    2
فصل اول:    3
موقعیت جغرافیایی استان گلستان    3
جغرافیای طبیعی    4
تاریخچه:    5
فصل دوم:    7
نقوش متداول، پیدایش نقوش، تأثیر نقشه در تولید فرش ترکمن    7
پیدایش نقوش و فلسفه آن در قالی ترکمن:    8
نگاهی گذرا به تاریخ صنعت قالی بافی در قبل و بعد از اسلام    9
الف) دوره ی قبل از اسلام:    9
ب) دوره ی بعد از اسلام:    10
ج) تأثیرات دین اسلام در نقوش فرش ترکمن:    11
مشخصات فرش ترکمن    11
عمده ترین نقوش فرش ترکمن و فلسفه ی پیدایش آن ها    12
نقوش اصلی قالی های ترکمن:    12
تأثیر و نقشه در تولید فرش ترکمن    13
«تبدیل ذهنی بافی به بافت با نقشه و تکنولوژی کامپیوتری در تهیه آن»    13
تغییر و تحولات و نوآوری    15
فصل سوم:    17
مواد اولیه    17
پشم    18
پنبه:    18
ابریشم    19
فصل چهارم:    20
دار و تجهیزات:    20
رنگ و رنگرزی:    20
رنگزا    23
طرح مسئله:    24
فصل پنجم:    29
جمعیت بافنده    29
فصل پنجم:    31
برنامه ریزی تولید    31
ترکیب نیروی انسانی و مشاغل فرش:    31
آموزش نیروی انسانی:    32
استانداردسازی مواد اولیه    33
شناسایی و مطالعه بازارهای منطقه ای و جهانی    34
نتیجه گیری:    36
فصل ششم:    40
نقش بهداشت کارگاه در تولید فرش و کیفیت آن    40
طرح مسئله و هدف:    40
مقایسه دارهای افقی و عمودی    41
استانداردهای بهداشتی در کارگاه های قالیبافی    43
وضعیت دار قالی    44
وضعیت ابزار قالی بافی    44
طرز نشستن پشت دستگاه قالی بافی و عوارض آن    45
فصل هفتم    47
ارزش های اقتصادی فرش    47
بررسی بازارهای فرش ایران وسلایق مشتریان    48
کشورهای آسیایی    48
طرح: طرح های سنتی ایرانی    49
کشورهای اروپایی    50
آمریکا    51
نتیجه گیری:    54
فصل هشتم:    55
بررسی وضعیت بازار فرش ترکمن و راه های توسعه ی آن (داخلی و خارجی)    55
پیشنهادات:    60
ارائه ی راهکارها    61
ارائه ی چند پیشنهاد:    61